03. EΛΛΕΙΨΗ ΑΔΕΙΑΣ ΟΔΗΓΗΣΕΩΣ: ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ Η ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ

Η υπ΄αριθμ. Κ4/585 απόφαση Υπουργού Εμπορίου,περί καθορισμού των γενικών όρων του ασφαλιστηρίου συμβολαίου που καλύπτει την αστική ευθύνη από ατυχήματα αυτοκινήτων,η οποία εκδόθηκε το 1978, προβλέπει μία σειρά εξαιρέσεων της ασφαλιστικής ευθύνης,δηλαδή αποκλεισμού της ευθύνης της ασφαλιστικής εταιρείας.Οι εξαιρέσεις αυτές αναγράφονται με ψιλά (πολύ ψιλά…) γράμματα στο ασφαλιστήριο συμβόλαιο κάθε ασφαλιστικής εταιρείας και δεσμεύουν τους ασφαλισμένους στην περίπτωση που έχουν υπογράψει-μαζί με τους ασφαλιστές τους- ιδιαίτερη συμφωνία με την ασφαλιστική εταιρεία,περιεχόμενο της οποίας είναι η παραπομπή σε όλες τις εξαιρέσεις ασφαλιστικής ευθύνης της ως άνω υπουργικής απόφασης,ή στην περίπτωση που υπάρχει ρητή αναφορά στο ασφαλιστήριο συμβόλαιο ,ότι αν προκληθεί ατύχημα από τον ασφαλισμένο ή από άλλο οδηγό που δεν έχει άδεια οδήγησης,υπεύθυνος για την καταβολή στην εταιρεία οιουδήποτε ποσού εκταμιεύσει για την αποζημίωση του παθόντος είναι ο ασφαλισμένος. Προϋπόθεση απαραίτητη είναι να έχετε υπογράψει το ασφαλιστήριο συμβόλαιο. Σχεδόν όλες οι ασφαλιστικές εταιρείες απαιτούν να υπογράψετε τις προαναφερθείσες συμφωνίες,αλλιώς δεν σας ασφαλίζουν.
Μία από τις πιο συνηθισμένες περιπτώσεις αποκλεισμού της ευθύνης του ασφαλιστή αποτελεί η περίπτωση 6 του άρθρου 25 της παραπάνω υπουργικής απόφασης,δηλαδή όταν η ζημία προκαλείται από οδηγό που δεν έχει την προβλεπόμενη από τον νόμο για την κατηγορία του οχήματος που οδηγεί άδεια οδήγησης.Με άλλα λόγια δεν μπορείτε να οδηγείτε τριαξονική νταλίκα ή μοτοσυκλέττα με ερασιτεχνική άδεια οδήγησης αυτοκινήτου, αν θέλετε να σας καλύπτει η ασφαλιστική σας εταιρεία.
Η ασφαλιστική εταιρεία πρέπει να αποδείξει το γεγονός ότι ο οδηγός του ασφαλισμένου αυτοκινήτου δεν είχε άδεια οδήγησης.Αυτός είναι ο λόγος που οι ασφαλιστικές εταιρείες ζητούν φωτοτυπία του διπλώματος του οδηγού,όταν στέλνουν ερευνητή για να επιληφθεί ενός τροχαίου ατυχήματος,ή όταν εσείς υποβάλλετε δήλωση τροχαίου ατυχήματος.
Η απαλλαγή της ασφαλιστικής εταιρείας μπορεί να προταθεί αποκλειστικά και μόνο έναντι του ιδιοκτήτη ή του κατόχου του ασφαλισμένου αυτοκινήτου,ο οποίος δεν μπορεί να απαιτήσει από την ασφαλιστική εταιρεία του το ποσό που τυχόν έχει καταβάλει στον παθόντα τρίτο,ενώ υποχρεούται να καταβάλει στην ασφαλιστική του εταιρεία με τον νομιμο τόκο από την καταβολή,οποιοδήποτε ποσό καταβάλει αυτή στον τρίτο που ζημιώθηκε από το τροχαίο ατύχημα που προκάλεσε οδηγός ο οποίος δεν έχει άδεια οδήγησης . Υπάρχει πληθώρα δικαστικών αποφάσεων που δέχονται την απαλλαγή του ασφαλιστή εφόσον τηρούνται οι προϋποθέσεις που αναφέραμε. (Ενδεικτικά, 2240/2000 Εφετείου Αθηνών).
Η ασφαλιστική εταιρεία δεν μπορεί να αντιτάξει νόμιμα ενστάσεις κατά του ζημιωθέντος τρίτου που απορρέουν από την ασφαλιστική σύμβαση με τον πελάτη της.Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να αρνηθεί να αποζημιώσει τον ή τους παθόντες,εφόσον κριθεί ότι υπαίτιος (ή συνυπαίτιος) για το ατύχημα ήταν ο στερούμενος αδείας οδήγησης οδηγός του ασφαλισμένου αυτοκινήτου.
Υπάρχουν δύο τρόποι για να σας υποχρεώσει η ασφαλιστική εταιρεία να της καταβάλετε ό,τι υποχρεωθεί να εκταμιεύσει για την αποζημίωση του ανυπαίτιου τρίτου: ο πρώτος,και πιο γρήγορος,είναι η άσκηση παρεμπίπτουσας αγωγής της ασφαλιστικής εταιρείας εναντίον σας,που συνεκδικάζεται με την αγωγή του ζημιωθέντος τρίτου ,που στρέφεται κατά της ασφαλιστικής εταιρείας. Αίτημα αυτής της αγωγής είναι να καταβάλετε, ως ασφαλισμένοι, ό,τι ποσόν υποχρεωθεί να καταβάλει η ασφαλιστική εταιρεία στον παθόντα,εφόσον κριθεί ανυπαίτιος για το επίδικο ατύχημα,με τον νόμιμο τόκο (που είναι σχεδόν τριπλάσιος από τον τόκο του ταμιευτηρίου).Ο άλλος τρόπος είναι να εκδοθεί πρώτα η απόφαση που υποχρεώνει την ασφαλιστική εταιρεία να καταβάλει στον τρίτο αποζημίωση και ακολούθως η ασφαλιστική εταιρεία να ασκήσει αγωγή εναντίον σας.Η πρώτη επιλογή της ασφαλιστικής εταιρείας σας συμφέρει,διότι γλυτώνετε πολλούς και επαχθείς τόκους.Με την δεύτερη επιλογή θα βάλετε το χέρι στην τσέπη αργότερα,αλλά και πιο βαθιά!
Οι συνέπειες της έλλειψης άδειας οδήγησης του οδηγού του ζημιογόνου οχήματος δεν αίρονται από την μεταγενέστερη απόκτηση άδειας οδήγησης από πλευράς του ως άνω οδηγού.Νομική σημασία έχει αποκλειστικά η ημερομηνία που έγινε το επίδικο ατύχημα και η ύπαρξη αδείας αυτήν την ημερομηνία. Ενδεικτικά αναφέρουμε γι΄αυτό το θέμα την απόφαση 2240/2000 του Εφετείου Αθηνών.
Νίκος-Τρυπιάς Αλεξάνδρου
Η έλλειψη αδειας οδήγησης δεν συνεπάγεται οπωσδήποτε υπαιτιότητα του οδηγού που στερείται της αδείας.Η έλλειψη αυτή πρέπει να τελεί σε αιτιώδη συνάφεια με την πρόκληση του επιδίκου ατυχήματος,δηλαδή με απλά λόγια το γεγονός της έλλειψης αδείας να συμπίπτει με έλλειψη επιμέλειας στην οδήγηση από πλευράς του οδηγού που στερείται αδείας,λόγω της οποίας προκλήθηκε το ατύχημα.Ενδεικτικά αναφέρουμε γι΄αυτό το θέμα την απόφαση 10238/1984 του Εφετείου Αθηνών.
Για να ξεχάσετε λίγο το βάσανο των νομικών σκέψεων,αξίζει να αναφέρουμε την πραγματική περίπτωση ενός πελάτη ασφαλιστικής εταιρείας,ανθρώπου με φοβερό χιούμορ αλλά και «πιπεράτη» αθυροστομία, που οδηγούσε επί 15 χρόνια χωρίς άδεια οδήγησης. Συνήθως φρόντιζε να οδηγεί με συνεπιβάτη την σύζυγό του,για τον εξής λόγο: όταν τύχαινε να τον σταματήσει αστυνομικός για έλεγχο και ζητούσε άδεια οδήγησης,ο οδηγός ζητούσε ψύχραιμα από την «μιλημένη» γυναίκα του να του δώσει το δίπλωμά του,που είχε δήθεν στην τσάντα της.Όταν η κυρία έψαχνε και φυσικά δεν το έβρισκε,ο κύριος την «περιέλουζε» με ακατάσχετο υβρεολόγιο (συζυγική αδεία βεβαίως…) επειδή το «ξέχασε» στο σπίτι,και ο εμβρόντητος αστυνομικός, προσπαθώντας να «υπερασπισθεί» την κυρία,άφηνε τον πονηρό οδηγό να φύγει χωρίς κυρώσεις.Να είσθε βέβαιοι πάντως ότι αυτό το «κόλπο» δεν πιάνει στις ασφαλιστικές εταιρείες…

Ειδικές περιπτώσεις έλλειψης κατάλληλης άδειας.
Αν έχετε άδεια οδήγησης που έχει εκδοθεί σε άλλη χώρα και δεν έχετε υποβάλει αίτηση για έκδοση ελληνικής αδείας,έχετε ασφαλιστική κάλυψη σε περίπτωση ατυχήματος; Τυπικά όχι,αλλά αρκετές δικαστικές αποφάσεις έχουν κρίνει ότι δεν αποκλείεται σ΄αυτήν την περίπτωση η ευθύνη του ασφαλιστή,διότι ο οδηγός ουσιαστικά είναι ικανός για οδήγηση αυτοκινήτου της ιδίας κατηγορίας με αυτήν που αναγράφεται στην ξένη άδεια.
Ακόμα και ο συνεπιβάτης αυτοκινήτου που τραυματίσθηκε σε ατύχημα που προκάλεσε οδηγός που δεν είχε αδεια οδήγησης μπορεί να θεωρηθεί συνυπαίτιος για τον τραυματισμό του,αν ο εναγόμενος αποδείξει ότι ο συνεπιβάτης γνώριζε ότι ο οδηγός δεν είχε ούτε άδεια αλλά ούτε γνώσεις οδήγησης και εντούτοις αποδέχθηκε τον κίνδυνο να επιβιβασθεί στο ζημιογόνο όχημα. Γι΄αυτό, προσοχή σε ποιά αυτοκίνητα επιβιβάζεσθε…
Τι γίνεται όμως αν έχετε επιτύχει στις εξετάσεις για άδεια οδήγησης αλλά δεν έχετε ακόμη πάρει το ροζ «χαρτί» στα χέρια σας και εντωμεταξύ προκαλέσετε ατύχημα; «Χάσατε»,κατά το κοινώς λεγόμενον; «Όχι»,απαντά η νομολογία.Αρκεί ότι είσθε ικανός κατ΄ουσίαν να οδηγείτε.Ενδεικτικά γι΄αυτό το θέμα αναφέρουμε τις αποφάσεις 7979/1989 και 9804/1989 του Εφετείου Αθηνών.
Αν έχετε στρατιωτική άδεια και οδηγείτε αυτοκίνητο ίδιας κατηγορίας με αυτήν που αναγράφει η στρατιωτική άδεια,δεν έχετε σοβαρό πρόβλημα, δεδομένου ότι τα περισσότερα δικαστήρια έχουν κρίνει ότι δεν υφίσταται εξαίρεση από την ασφαλιστική κάλυψη σε αυτήν την περίπτωση.
Αν έχετε ερασιτεχνική άδεια και οδηγείτε επαγγελματικό αυτοκίνητο ίδιας κατηγορίας ,ισχύουν τα ίδια με την περίπτωση της στρατιωτικής άδειας.
Για όλες τις παραπάνω περιπτώσεις τα δικαστήρια λαμβάνουν υπόψη τους και τις γενικές δικαιϊκές αρχές της καλής πίστης και των συναλλακτικών ηθών,λόγω της σχετικής ασάφειας της διάταξης περί ελλείψεως αδείας οδήγησης του αρ.25 περ.6 της παραπάνω υπουργικής απόφασης.
Νίκος-Τρυπιάς Αλεξάνδρου
Δικηγόρος

ΕΠΙΣΗΣ ΔΙΑΒΑΣΤΕ