Αν έχετε υποστεί σωματικές βλάβες ή υλικές ζημίες από τροχαίο και δεν σας αποζημιώνει η ασφαλιστική εταιρεία του υπαιτίου (ή το «Επικουρικό Κεφάλαιο» αν το όχημα του υπαιτίου ήταν ανασφάλιστο), έχετε διάφορες επιλογές για το δικαστήριο που θα κατατεθεί η αγωγή για την αποζημίωσή σας ,ανάλογα με το τι σας εξυπηρετεί. Βασική αρχή της κατά τόπον αρμοδιότητας των δικαστηρίων είναι αυτή που ορίζει ότι αρμόδιο είναι το δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου έχει την κατοικία του ο εναγόμενος.Εύλογα λοιπόν τίθεται το ερώτημα,αν αυτός που σας προξένησε ζημία κατοικεί π.χ. στην Αλεξανδρούπολη,ενώ εσείς κατοικείτε στο κλεινόν άστυ (που μάλλον έχει μετατραπεί σε ακλεές με τον ανεξέλεγκτο γιγαντισμό του και τα αρνητικά επακόλουθά του) θα πρέπει να καταθέσετε εκεί την αγωγή σας; Ευτυχώς για σας,όχι,διότι σε αυτήν την περίπτωση θα έπρεπε να υποβληθείτε σε δυσανάλογες δαπάνες.Η παραπάνω βασική αρχή κάμπτεται με διαφόρους τρόπους. Ο πιο συνηθισμένος είναι αυτός της έδρας της ασφαλιστικής εταιρείας (ή του Επικουρικού Κεφαλαίου): με λίγες εξαιρέσεις που αφορούν στη Θεσσαλονίκη,οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν έδρα στην Αθήνα ή σε ορισμένα προάστειά της,οπότε αρμόδια καθίστανται και τα αντίστοιχα Ειρηνοδικεία,αν το αιτούμενο με την αγωγή σας ποσό δεν υπερβαίνει τα 2.000.000 δρχ.για κάθε ενάγοντα ή τα Μονομελή Πρωτοδικεία αν το αιτούμενο ποσό υπερβαίνει τα 2.000.000 δρχ.για κάθε ενάγοντα.Πρέπει να επισημάνουμε πάντως ότι αρμόδιο καθίσταται και το δικαστήριο του τόπου όπου έγινε η σύναψη της ασφαλιστικής συμβάσεως για αστική ευθύνη ιδιοκτήτη ή κατόχου οχήματος,έστω και αν η ασφαλιστική εταιρεία εδρεύει σε άλλο τόπο.Άλλος τρόπος για να καμφθεί η παραπάνω βασική αρχή είναι μία πρόσφατη διάταξη του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (άρθρο 40 Α) , που ορίζει ότι διαφορές που αφορούν απαιτήσεις για υλικές ζημιές (ή σωματικές βλάβες) από οχήματα,μπορούν να εισαχθούν και στο δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου προκλήθηκε η ζημία.Αυτή η διάταξη είναι χρήσιμη και για την παράκαμψη των φορτωμένων με πολλές υποθέσεις Ειρηνοδικείων, όπως είναι το Ειρηνοδικείο Αθηνών και το Ειρηνοδικείο Αμαρουσίου.Ας υποθέσουμε λοιπόν,παραδείγματος χάριν, ότι στην Αθήνα σας προκαλεί ζημίες 4.000.000 δρχ.με αυτοκίνητο που ανήκει σε εταιρεία ενοικιάσεως αυτοκινήτων που εδρεύει στην Καλαμάτα , ένας περιοδεύων υπάλληλος εταιρείας που εδρεύει στον Πύργο,ο οποίος δηλώνει ως τόπο κατοικίας του την Πάτρα,ενώ η ασφαλιστική σύμβαση υπεγράφη στην Τρίπολη,μέσω τοπικού πρακτορείου,αλλά η ασφαλιστική εταιρεία εδρεύει στην Θεσσαλονίκη.Ας υποθέσουμε ακόμη ότι το αυτοκίνητό σας ανήκει κατά ποσοστό 50% σε σας και κατά 50% στον ή στην σύζυγό σας.Αρμόδια είναι τα εξής δικαστήρια:
1.Το Ειρηνοδικείο Αθηνών,διότι στην περιφέρειά του υπάγεται ο τόπος του ατυχήματος. (Στο προηγούμενο τεύχος αναφέραμε αναλυτικά τους δήμους που υπάγονται στην αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου Αθηνών).
2.Το Ειρηνοδικείο Καλαμάτας,όπου εδρεύει η εταιρεία στην οποία ανήκει το αυτοκίνητο.Υπενθυμίζουμε ότι ο ιδιοκτήτης του αυτοκινήτου (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) έχει αντικειμενική ευθύνη από τη λειτουργία του οχήματος,με το σκεπτικό ότι το όχημα είναι πηγή κινδύνων όταν τίθεται σε λειτουργία, και ότι από την λειτουργία του αποκομίζει οφέλη ο ιδιοκτήτης ή ο κάτοχός του.(Αλλά ακόμη και όταν δεν λειτουργεί,όπως π.χ. στην περίπτωση που ο οδηγός αυτοκινήτου ξεχάσει να βάλει χειρόφρενο και αυτό τσουλάει και προσκρούει σε παρακείμενο αυτοκίνητο).
3.Το Ειρηνοδικείο Πύργου,εφόσον αποδείξετε ότι ο υπάλληλος της εταιρείας που εδρεύει στον Πύργο εργαζόταν για την εταιρεία του την ώρα που προκάλεσε το ατύχημα,και δεν οδηγούσε για αναψυχή.Στην περίπτωση που εργαζόταν για την εταιρεία του,ευθύνεται για την αποζημίωσή σας και αυτή.
4.Το Ειρηνοδικείο Πάτρας,όπου κατοικεί ο υπαίτιος οδηγός.
5.Το Ειρηνοδικείο Τρίπολης,διότι είναι ο τόπος συνάψεως της ασφαλιστικής σύμβασης.
6.Το Ειρηνοδικείο Θεσσαλονίκης,όπου εδρεύει η ασφαλιστική εταιρεία.
Αν οι αντίδικοί σας,ή και εσείς σε περίπτωση που απορριφθεί η αγωγή σας (ή γίνει δεκτή εν μέρει,σε βαθμό όμως που δεν σας ικανοποιεί) θελήσετε να κάνετε έφεση,να έχετε υπόψη σας ότι αυτή θα εκδικασθεί στο Πολυμελές Πρωτοδικείο της περιοχής που εδρεύει το Ειρηνοδικείο που εξέδωσε την πρωτοβάθμια απόφαση.Στις μικρές πόλεις δεν υπάρχουν Πρωτοδικεία,οπότε αρμόδιο καθίσταται το Πρωτοδικείο άλλης πόλης,στην αρμοδιότητα του οποίου υπάγεται η εκδίκαση της έφεσης.
Ο νόμος δεν προβλέπει αρμοδιότητα δικαστηρίου του τόπου όπου κατοικεί τυχόν μάρτυρας του ατυχήματος. Αυτό αποτελεί πρόβλημα σε περίπτωση που δεν έχετε άλλον μάρτυρα και ο δικός σας δεν έχει και μεγάλη διάθεση να ταξιδέψει…Υπάρχουν δύο λύσεις γι΄αυτό το πρόβλημα: η πρώτη (και η καλύτερη σε περίπτωση δίκης με μεγάλο αντικείμενο) είναι να καλύψετε τα έξοδα μετακίνησης,διαμονής και σίτισης του μάρτυρά σας,ώστε να τον πείσετε να ταξιδέψει για να καταθέσει. Η δεύτερη είναι να αρκεσθείτε σε μία ένορκη κατάθεση του μάρτυρά σας στον Ειρηνοδίκη ή σε συμβολαιογράφο του τόπου όπου κατοικεί,την οποία θα καταθέσετε,μέσω του δικηγόρου σας, στο δικαστήριο.Το πρόσωπο όμως είναι «σπαθί»,σύμφωνα με την γνωστή ρήση,και σε κάθε περίπτωση η «ζωντανή» κατάθεση στο ακροατήριο έχει πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα από ένα χαρτί,υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι ο μάρτυράς σας λέει την αλήθεια και διαθέτει ικανοποιητική ευφυϊα,διότι το ποσοστό των μαρτύρων (και των δύο πλευρών των διαδίκων) που πριν από τη δίκη «κάνουν» τους δικηγόρους αλλά κατά τη διάρκειά της τα κάνουν θάλασσα,είναι πολύ υψηλό…
Νίκος-Τρυπιάς Αλεξάνδρου
Δικηγόρος