Υπόθεση εργασίας: μέσα στην ατυχία σας να εμπλακείτε σε τροχαίο ατύχημα με υλικές ζημίες είχατε την τύχη να αντιμετωπίσετε έναν υπεύθυνο και έντιμο άνθρωπο στο πρόσωπο του υπαιτίου του ατυχήματος,που έκανε θετική δήλωση στην ασφαλιστική του εταιρεία ή υπογράψατε και οι δύο την φιλική δήλωση τροχαίου ατυχήματος.Νομίζετε ότι τα βάσανά σας τελείωσαν; Όχι απαραίτητα.Αυτό εξαρτάται από την ασφαλιστική εταιρεία του υπαιτίου,ή και από την δική σας ασφαλιστική εταιρεία, σε περίπτωση που έχει υποβληθεί φιλική δήλωση τροχαίου ατυχήματος (υπενθυμίζουμε ότι δεν πρέπει να την υπογράφετε αν δεν είσθε 100% βέβαιοι για την αποκλειστική υπαιτιότητα του άλλου οδηγού).
Πολλές είναι οι ασφαλιστικές εταιρείες που σας δηλώνουν ορθά-κοφτά ότι δεν πρόκειται να σας καταβάλουν όλο το ποσόν για την αγορά ανταλλακτικών,σε περίπτωση που αυτά είναι καινούργια και το αυτοκίνητό σας παλιό,έστω και αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις υπαιτιότητας που προαναφέρθηκαν.
Η «δικαιολογητική» βάση αυτής της συμπεριφοράς των ασφαλιστικών εταιρειών συνίσταται στην έννοια της «αποζημίωσης».Όταν για την ανόρθωση της ζημίας ενός (φυσικού ή νομικού) προσώπου συντρέχει νόμιμος λόγος ευθύνης άλλου προσώπου,η αποκατάσταση της ζημίας από το άλλο πρόσωπο είναι η νομική έννοια της αποζημιώσεως.Με την αποζημίωση το δικαιϊκό σύστημα επιδιώκει την αποκατάσταση των πραγμάτων στην κατάσταση που βρίσκονταν πριν από το γεγονός που προκάλεσε τη ζημία.Αυτό σημαινει ότι πρέπει η περιουσία σας να επανέλθει στην κατάσταση που βρισκόταν πριν από το ατύχημα και όχι να αυξηθεί: ο νόμος δηλαδή δεν επιτρέπει τον αδικαιολόγητο πλουτισμό σας.
Με βάση τα παραπάνω,αρκετά δικαστήρια έχουν εκδόσει αποφάσεις που ορίζουν ότι σε περίπτωση που ένα μεταχειρισμένο αυτοκίνητο επισκευασθεί με καινούργια και γνήσια ανταλλακτικά,ο ζημιωθείς ιδιοκτήτης του δεν μπορεί να απαιτήσει την καταβολή ολόκληρης της αξίας τους,αλλά μόνο το ισόποσο της αξίας των παλαιών ανταλλακτικών που εβλάβησαν από την σύγκρουση και υπήρχαν πριν από αυτή στο αυτοκίνητό του.
Γενικά η τάση της νομολογίας των Ελληνικών δικαστηρίων είναι ευνοϊκή για τους ζημιωθέντες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και δικαστικές αποφάσεις με αντίθετο σκεπτικό.
Η τοποθέτηση καινούργιων ανταλλακτικών σε παλιό αυτοκίνητο συνηθέστατα κρίνεται ως δικαιολογημένη από τα δικαστήρια όταν η επισκευή των βλαβέντων ανταλλακτικών δεν ενδείκνυται λόγω της μείωσης της αντοχής τους και κατά συνέπειαν ο ιδιοκτήτης του αυτοκινήτου δεν θα αποζημιωνόταν πλήρως με την εκ νέου χρησιμοποίηση των ανταλλακτικών που εβλάβησαν.Η νομολογία επίσης δέχεται ότι η επισκευή με καινούργια ανταλλακτικά δεν αποτελεί καταχρηστική άσκηση δικαιώματος από τον ιδιοκτήτη του βλαβέντος αυτοκινήτου,διότι σύμφωνα με την καλή πίστη,τα συναλλακτικά ήθη αλλα και τους τεχνικούς κανόνες το αυτοκίνητο πρέπει να επανέλθει στο επίπεδο ενεργητικής και παθητικής ασφάλειας που είχε πριν από την σύγκρουση.Σε περίπτωση που η επισκευή του αυτοκινήτου με καινούργια ανταλλακτικά είναι ασύμφορη,είτε διότι υπερβαίνει την αξία που αυτό είχε πριν από το ατύχημα,είτε διότι τελεί σε μεγάλη δυσαναλογία με την αξία του,τα δικαστήρια δέχονται την αποζημίωση για ολική καταστροφή του αυτοκινήτου,δηλαδή την καταβολή ποσού ίσου με την αγοραία αξία του πριν από το ατύχημα,αφού βεβαίως αφαιρεθεί η αξία των υπολειμμάτων του αυτοκινήτου,με άλλα λόγια το ποσόν που μπορεί να εισπράξει ο ιδιοκτήτης του από την πώλησή του για παλιοσίδερα.Σύμφωνα με ορισμένες αποφάσεις (ενδεικτικά αναφέρουμε την απόφαση υπ΄αρ.7342/1989 του Εφετείου Αθηνών) κατεστραμμένο ολοσχερώς θεωρείται και ένα αυτοκίνητο όταν εξαιτίας των εκτεταμένων βλαβών του έχουν διαταραχθεί η γεωμετρία του,η ισορροπία του και η ευστάθειά του,σε βαθμό που δεν είναι δυνατή η επιδιόρθωσή του ώστε να είναι ασφαλής η κυκλοφορία του.Ολική θεωρείται και η καταστροφή αν οι βλάβες του αυτοκινήτου είναι σε άλλα μέρη του ολικές και σε άλλα μερικές σε βαθμό που να μην μπορεί το αυτοκίνητο,παρά την επισκευή του,να τεθεί ακινδύνως στην κυκλοφορία (ενδεικτικά αποφάσεις 388/1989 και 4617/1989 Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών,6879/1989 Εφετείου Αθηνών)
Ακόμη,τα δικαστήρια συνήθως δεν ασχολούνται με την εξέταση της ανάγκης για την χρησιμοποίηση κάθε καινούργιου ανταλλακτικού ξεχωριστά,αλλά με τις αποφάσεις τους προκρίνουν μια συνολική θεώρηση του ζητήματος της πιθανής αύξησης της αξίας ενός παλιού αυτοκινήτου από την χρήση καινούργιων ανταλλακτικών.Η νομολογία σε γενικές γραμμές δέχεται ότι ένα αυτοκίνητο π.χ.δέκα ετών δεν είναι δυνατόν να πωληθεί ακριβότερα μετά από την επισκευή του με καινούργια ανταλλακτικά σε σχέση με την αξία που είχε πριν από το ατύχημα και έτσι απορρίπτει τα περί του αντιθέτου επιχειρήματα των υπαιτίων εναγομένων και των ασφαλιστικών τους εταιρειών.Μάλιστα τα δικαστήρια έχουν ήδη κάνει και το επόμενο βήμα,δέχονται δηλαδή συνήθως ότι η μείωση της αγοραίας αξίας ενός αυτοκινήτου που ενεπλάκη σε σύγκρουση είναι αναπόφευκτη συνέπεια της επισκευής του,ακόμη και αν έχουν χρησιμοποιηθεί καινούργια ανταλλακτικά, δεδομένου ότι κατά την κοινή πείρα και τις αντιλήψεις των συναλλαγών η επισκευή του αυτοκινήτου επηρρεάζει υποτιμητικά την αξία του,ενόψει της απροθυμίας των υποψηφίων αγοραστών να αποκτήσουν αυτοκίνητο που έχει υποστεί ατύχημα για τον φόβο εμφάνισης σε αυτό κρυφών ελαττωμάτων (απόφαση υπ΄αρ.4849/1993 Εφετείου Αθηνών).Η μείωση της αγοραίας αξίας περιλαμβάνει την εμπορική υπαξία του αυτοκινήτου που εβλάβη ,που οφείλεται στην προαναφερθείσα απροθυμία των αγοραστών και στην τεχνική υπαξία,που υφίσταται όταν παρά την επισκευή υπάρχουν ακόμη ελαττώματα που αφορούν στην αντοχή και λειτουργία ή στην εμφάνιση του αυτοκινήτου.Η τεχνική υπαξία αφορά και στην δυνατότητα οποιουδήποτε υποψηφίου αγοραστή (με δικές του γνώσεις ή μέσω μηχανικού) να διαπιστώσει την ύπαρξη καινούργιων ανταλλακτικών,που φανερώνουν εμπλοκή του αυτοκινήτου σε ατύχημα.Πάντως τα δικαστήρια συνυπολογίζουν το γεγονός της χρήσης καινούργιων ανταλλακτικών και μειώνουν συνηθέστατα την αποζημίωση λόγω μείωσης της αγοραίας αξίας.Το ποσοστό της μείωσης αγοραίας αξίας ποικίλλει ανάλογα με την έκταση των βλαβών του αυτοκινήτου.Αξίζει να επισημάνουμε σ΄αυτό το σημείο την μεγάλη βοήθεια που προσφέρει το αδελφό περιοδικό «αuto-Τρίτη» στην εκτίμηση της αξίας των μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, δεδομένου ότι οι σχετικοί πίνακές του χρησιμοποιούνται στις δίκες ως αποδεικτικά στοιχεία.
Διαφορετικό είναι το ζήτημα των αναλωσίμων ανταλλακτικών,όπως τα ελαστικά και τα αμορτισέρ.Εδώ υπάρχουν αρκετές εξαιρέσεις στη νομολογία από την πρακτική της ευνοϊκής μεταχείρισης των ζημιωθέντων,διότι τα αναλώσιμα ανταλλακτικά ούτως ή άλλως αντικαθίστανται λόγω της φθοράς τους από την συνήθη χρήση του αυτοκινήτου.Δεν είναι λοιπόν καθόλου σίγουρο ότι θα αποζημιωθείτε π.χ. για την καταστροφή ενός ελαστικού από σύγκρουση,αν αυτό ήταν ήδη παλιό,εκτός αν μπορέσετε να αποδείξετε με έγγραφα ότι το είχατε αντικαταστήσει πρόσφατα.
Συμπερασματικά,μην διστάζετε να προσφεύγετε στη δικαστική οδό ,όταν οι ασφαλιστικές εταιρείες σας περικόπτουν ποσά από τις δαπάνες επισκευής του αυτοκινήτου σας.Μπορεί να καθυστερήσει η είσπραξη της αποζημίωσής σας,αλλά το κονδύλιο μείωσης της αγοραίας αξίας (που δεν καταβάλλουν σχεδόν ποτέ οι ασφαλιστικές εταιρείες) και το επιτόκιο που αρχίζει να υπολογίζεται από την επομένη της επιδόσεως της αγωγής,και είναι πολλαπλάσιο από τα επιτόκια καταθέσεων,αξίζει την ταλαιπωρία.
Νίκος-Τρυπιάς Αλεξάνδρου
Δικηγόρος
Νομικά άρθρα σχετικά με τα τροχαία ατυχήματα από τον Δικηγόρο παρ΄Αρείω Πάγω Νικόλαο-Τρυπιά Αλεξάνδρου